KROZ PROŠLE I BUDUĆE ISTORIJE "Grbovnik" Radmilo Anđelković i Daniel Reljić, izdavač Mono&Manana, 2002.

            Među postojećim delima pisanim u četiri ruke najverovatnije ne postoje ona stvorena od pisaca koje deli više od 30 godina života i, sledstveno tome, ogromna razlika u "književnom iskustvu"; ili, tačnije nisu postojala do pojave romana "Grbovnik" koga su stvorili Radmilo Anđelković (1942), jedan od najznačajnijih domaćih pisaca naučne fantastičke, i Daniel Reljić (1976), koji tek ulazi u svetove literature. Znatiželjniji čitalac će tokom "ulaženja" u roman neminovno pokušati da otkrije koje pasaže je pisao jedan a koje drugi autor, tragajući za mogućim stilskim i poetičkim razlikama, odnosno onim što je proizašlo iz direktne komunikacije dva mentalna sklopa i drugačije je od samostalnih radova. Znalci Anđelkovićevog opusa ovoj listi dodaće i pronalaženja tema koje je on razvijao u prethodnim romanima i pričama (od mitskih vukova iz knjige "Sva vučja deca" do srednjevekovnog Rasa iz priča o Rašanima).

            Roman prati poduhvat Don Pedra Ohmučevića, admirala španske mornarice iz XVI veka, koji treba da dokaže plemenitost svog roda a da bi zadobio beneficije na dvoru. Put će tragaoca i pomagače mu, s obale Jadranskog mora, odvesti, preko brda i dolina, kroz gradove, sela, svratišta, kroz Tursko carstvo i pravoslavne manastire, okršaje, dvoboje i zasede, u Bosnu, južnu Srbiju, Makedoniju i Grčku, sve do Hilandara. Poduhvat hrabre i uporne družine nije samo put u daljine već je i čudesni slalom kroz vreme jer se preduzeću, iz svojih razloga, pridružuju ili protive ljudi sposobni da šetaju kroz prošlost i budućnost, da je ponavljaju ili zaustave u trenu. Opšti okvir lutanja otkriva da iza svega postoji plan o očuvanju istorije pojedinaca i naroda pred silama voljnim da te tragove unište ili barem zametnu do neprepoznatljivosti. Snazi velikih suprotstavlja se dovitljivost i predanost malih. Istorija je, u ovakvoj postavci, neprestano previranje sila, interesa i otpora. Nijedan odnos nije zadat i nijedan događaj nema večitu vrednost, predznaci se neprestano menjaju a tumačenja su prilagođena dnevnim potrebama pa je linija koja deli dobro od zla tanana i u sferama ličnog osećaja i odgovornosti.

(2003)