Enciklopedije
su jedan od repera moderne civilizacije a sam pojam potiče iz antičke Grčke i znači „sveukupno, sveobuhvatno znanje“. Formulisanje-pisanje enciklopedija odnosno njihovih
„derivata“ leksikona, rečnika i
sličnih tvorevina, bio je čin prosvetiteljsko-racionalnog odnosa prema
dotadašnjim znanjima u svim oblastima ljudskog delovanja. Otuda su ove knjige bile
zalog dostignutog civilizacijskog nivoa ali i udžbenici i temelj novog
napretka. Naravno, uz sva materijalna i egzaktna saznanja enciklopedije su se neminovno morale baviti i metafizičkim, spekulativnim i intiutivnim segmentima življenja
odnosno magijskim i ezoterijskim doživljajem sveta/svetova.
Tako je sistematizovanje znanja iz ovih oblasti u formi enciklopedije svojevrsni paradoksalni, okrimoronski pogled na postojanje Prirode, Čoveka i njegove vrste. Ipak, bez takvih knjiga uvid u
realnost sveta bio bi manjkav.
Razvoj
književnosti doneo je i nekolika dela koja, iza imena „enciklopedija“, kriju umetničke forme različitih ambicija i dometa;
bez obzira na raznorodnost svako od njih pojam „enciklopedija“ koristi kao prepoznatljivi etalon i značenjski toponim.
Ukoliko se, pak, uz naslov, prihvate i određene karakteristike enciklopedija - azbučno-abecedni
raspored priloga-članaka, faktografski (odnosno kvazi faktografski), emotivno
neutralni stil, ilustracije, tabele, karte - ovakva dela mogu biti vanredno
zanimljiva i uzbudljiva (setimo se izuzetnog „Priručnika fantastične zoologije“ H. L. Borhesa).
Sve pomenute
kvalitete znatiželjni čitalac će naći u „Enciklopediji
savamalskih bića“ koja je zajedničko delo Simona Marića, autora priča, i Olge
Jorgačević, ilustratora; izdavač knjige je beogradski „Everest media“ 2016.g. a delo je štampano dvojezično,
na srpskom i engleskom. „Enciklopedija savamalskih bića“ je, dakle, knjiga koja koristeći
pristup „klasične enciklopedije“
dopunjen manirima zooloških priručnika,
daje podrobne opise 43 imaginarna bića, sve sa njihovim „portretima“ i drugim
prigodnim fotografijama, koja „žive“ ili su „živela“ na prostoru Savamale, jednog od najstarijih,
najživopisnijih delova Beograda koji
je upravo zato „zaslužio“ i sopstvenu naučnu disciplinu - savamalogiju koja više od jednog veka proučava neobična urbana
stvorenja sa tog prostora omeđenog obalom reke, Barom Venecijom, železničkom stanicom, Hotelom Bristol, zgradom Geozavoda, Karađorđevom i okolnim
ulicom. Ova je „enciklopedija“ pokušaj
da se pruži uvid u staništa, život i životne navike bizarnih bića kroz
različite epohe sve do savremenih dana. Mada je, generalno govoreći, reč o
mikro-lokaciji iščitavanje ove „Enciklopedije“
otkriće bogate slojeve značajnih istorijskih događanja ali i obične, trivijalne
svakodnevice neraskidivo spojene u specifičnu atmosferu koju polako ali sigurno
guši uniformnost velegrada koji se razvija po globalističkim principima (kao
idelom kome se mora pokoravati da bi se ušlo u „veliki i bogati svet“). Otuda
su melanholični žal za prošlim vremenima i otpor krajnjem nemaru prema
sopstvenoj istoriji osnovni tonovi koje ova „Enciklopedija“
nosi kroz svoje članke-kratke priče koji spajaju faktografiju i fikciju, humor
i filozofske zaključke. Znatiželjni čitalac će kroz male a opet fascinantne i
fantastične priče saznati sve o Savaždahi,
biću iz Bare Venecije, o ulozi Fasadoždera golaća na oronulost kuća Savamale, o famoznoj Nušićevoj sovomali koja gradi gnezda od
kafanskih priča i pesama, o Mostodonu
koji je spajao obale reka pre klasičnih mostova, o Prosjaku uspomena koji presreće ljude i traži i nudi uspomene, o Besnom Grmblju koji ruši sve pred sobom,
o virusolikim Savarhitektusima koji u
epidemiji „griparha“ napadaju
arhitekte pa ovi projektuju sjajne zgrade, o Domaćom kaljavcima koji se hrane savamalskim blatom, o Dremu koji je zazidan u temelje Brankovog mosta, o Sokakožderima... Uz ostale egzotičnosti nikako se ne smeju
zanemariti i literarne egzibicije u onomatopejskom tekstu o M’mulju ili prazninama prošaranom članku
o pužu Brisalu. Konačno, kroz ove čudesne priče dešavaju se
mnogi sasvim „obični“ ratovi, brojne poplave, gradnje i rušenja kuća i ulica, započinju
i završavaju se brojni manje ili više značajni ljudski životi.
Veselo-tužne,
vragolasto-mudrijaške tekstove prate dečije razdragane ilustracije-portreti
bića kao i odabrane fotografije lokacija Savamale
iz „starih vremena“ i one koje predstavljaju trenutno stanje „na terenu“.
Sveukupno „Enciklopedija savamalskih bića“ je
šarmantna knjiga za ljubitelje fantastičke literature kao i radoznalce voljne
da upoznaju obična mesta iz pomerene perspektive a što nude aktivisti Projekta Gradske gerile pod imenom „Savamala Imaginarium“ čiji je cilj
ponovno otkrivanje grada na kreativan način.
(„Dnevnik“,
2017.)
0 komentara:
Постави коментар