UZBUDLJIVA ISTORIJA „Mala istorija Vršca“ Dušan Belča, izdavač ’Videotehna’, biblioteka Đakov vrh, Vršac, 1997.

Nepoznavanje sopstvene istorije i nasleđa pa, dakle, i onog dela koji se tiče rodnog grada odnosno grada u kome živimo, odraz je (ne)kulture kako pojedinca tako i, prvenstveno, društva i njegove (ne)kulturne politike. Činjenica je da decenijama unazad Vršac nije imao nijednu knjigu koja bi sabrala znanja o njegovoj istoriji i bila vodič za mlađe generacije kojima je takvo znanje nužno. Ponešto podataka moglo se pronaći u turističkim prospektima, novinskim člancima ili knjigama koje su se bavile pojedinim istorijski periodima. Tek pojava „Male istorije Vršca“ donosi sistematski pregled ove materije. Njen autor, Dušan Belča, decenijama proučava istoriju varoši pod kulom i svakako je njen najbolji poznavalac; ponešto od prikupljenog materijala publikovao je u već znamenitoj knjizi „Vršačke legende“ i knjigama iz serije „Vršac ’94“.

            Pokretanjem časopisa „Đakov vrh“ (izdavač ’Videotehna’ Aleksandra Guge, urednik D. Belča), namenjenog školskoj deci, otvorena je mogućnost za kontinuirano obrađivanje i prestavljanje istorije Vršca. Po završetku serijala, članci su sakupljeni u ovu knjigu i upotpunjeni brojnim ilustracijama artefakata i portreta poznatih ličnosti. U devet poglavlja susrećemo se sa najdaljim vremenima u kojima je na ovim prostorima bilo Panonsko more, sa ledenim dobom i pojavom prvih ljudi i njihovih naselja u periodu paleolita. Od tada se u podnožju brega neprestano smenjuju civilizacije, osvajači dolaze i odlaze (Kelti, Rimljani, Goti, Stari Sloveni), osniva se stalno naselje, zida Vršačka tvrđava, robuje i bori protiv Turaka, haraju boleštine, menjaju se carstva, osvaja sloboda i samouprava. I tako sve do današnjih dana koji su zbir prošlih života ugrađenih u materijalna dobra i duh grada.

            Belča je napisao uzbudljivu knjigu koja se lako prati i pleni pažnju svojom životnošću. Stoga je ova istorija pravi uvodnik u riznicu naše lokalne tradicije na koju možemo biti ponosni; otuda bi ova knjiga trebala postati nezaobilazna u obrazovanju mladih ali i odraslijih kojima će pomoći u popunjavanju ’rupa’ u znanju.

(1997)