Sistemi pisanja (pisma ili alfabeti), po mnogim naučnicima, filozofima i umetnicima, jesu temelj ljudske civilizacije. Pismo je znak drugog znaka - govora i stvoreno je zato što ljudi žive u zajednicama i potrebno im je da neka znanja proslede drugim ljudima, udaljenim prostorno i vremenski. Evolucija sistema za zapisivanje govornog jezika fascinantna je; ova veština širila se u raznim pravcima i oblicima uvek sa ciljem da povezuje pripadnike jednog naroda odnosno pretke i potomke.
Klinasto pismo je najraniji poznati sistem pisanja na svetu. Smatra se da se pojavilo u 34. veku pre nove ere, među Sumercima nastanjenim na teritoriji današnjeg Iraka. Uz veće i manje adaptacije poslužilo je kao sredstvo za zapisivanje brojnih jezika (Akadianskog, Hetitskog, Hurianskog) a bio je ‘temelj’ za Ugaritski i Staro Persijski alfabet. Posle gotovo 3000 godina klinasto pismo je zamenio Armenijski alfabet; smatra se da je nestalo oko 100. godine nove ere.
Staroegipatski hijeroglifi pojavili su se ‘kratko’ posle Sumerskog klinastog pisma, oko 3400 godina pre nove ere. Postojala su, u stvari, dva Staroegipatska pisma: Hieretsko koje se koristilo u religijske svrhe i Demotsko koje služilo za ostale potrebe. Osim što su bili u upotrebi tokom hiljada godina u važnoj starovekovnoj civilizaciji, Staroegipatski hijeroglifi bili su osnov za stvaranje prvog potpunog alfabeta - Proto-Sinajskog.
Proto-Sinajsko pismo je bio prvi rudimentarni alfabet iz koga su se razvila gotovo sva buduća pisma. Pojavilo se u Egiptu i na Sinaju oko 1900 godina pre nove ere i njegovi tragovi se mogu naći u Hebrijskom, runama, Latinici, pismu Čiroki indijanaca, Etiopskom... Fonetsko pismo je direktni naslednik Proto-Sinajskog. Zahvaljujući Feničanima, koji su ga kao trgovci širili Mediteranom, postalo je široko korišćen alfabet za brojne jezike.
Kinesko pismo je najstarije pismo koje je kontinuirano u upotrebi od 2000 godine pre nove ere do danas. Znaci su najpre bili piktografski i predstavljali po jednu reč. Vremenom su, zbog velikog uticaja Kine u Istočnoj Aziji, kineska slova prilagođena za pisanje na Koreanskom i Japanskom. Koreanci i Vijetnamci su kasnije preuzeli drugačije sisteme pisanja, dok kinesko pismo i dalje postoji kad segment pisanog ‘kanji’ Japanskog. U prošlom veku u Kini je, pored tradicionalnog, tokom kampanje opismenjavanja, promovisano i pojednostavljeno pismo nastalo uprošćavanjem pojedinih znakova.
Koren mnogih sistema pisanja Južne Azije je u Brahma pismu koje je nastalo u 5. veku pre nove ere i njime su pisani Prakrit i Sanskrit. Tokom hiljadu godina je Brahmi, čija slova su suglasnici a samoglasnici su dijakritički znaci, bio koren za desetine regionalnih pisama; njegovo širenje potpomognuto je i širenjem Hinduizma i Budizma tako da se danas Brahmi koristi širom Azije.
Arapski alfabet je, po raširenosti, drugi sistem pisanja u svetu, zastupljen u Severnoj Africi, Zapadnoj i Centralnoj Aziji. Ovaj alfabet u kome su takođe sva slova suglasnička, nastao je oko 400. godine nove ere (oko 200 godina pre pojave Islama) ali ga je jačanje i širenje ove religija uzdiglo iz uskih zajednica u kojima je postojao tako da su ga preuzeli i narodi koji ne govore Arapski.
Starogrčko pismo veliki je korak u razvoju alfabeta jer se u njemu prvi put pojavljuju samoglasnici kao posebni znakovi. Ovo pismo postoji od 800 pre nove ere do danas a koristili su ga mnogi narodi. Grčko pismo koje znamo dobilo je svoj konačni oblik tokom uzdizanja Stare Grčke i na njemu je ispisana sva zaostavština ove civilizacija. Starogrčko pismo je koren Latinice i Ćirilice. Latinica je, kao varijanta Starogrčkog pisma, nastala oko 700 godine pre nove ere i brzo se, prateći rast Rimskog carstva i njegova osvajanja, proširila kroz Zapadnu Evropu; zahvaljući širenju Katoličanstva latinica je, u Srednjem veku, ‘osvojila’ Centralnu i Severnu Evropu. I neki od naroda Slovenskog porekla preuzeli su latinicu prihvatanjem Katoličanstva. Evropski kolonizatori proširili su latinicu na Ameriku, Afriku, Aziju i Okeaniju gde je postala pismo i za brojne domorodačke jezike.
U 9. veku braća Ćirilo i Metodija stvorili su dva pisma, Glagoljicu i Ćirilicu, kao pisma Staroslovenske crkve. Ćirilica, temeljena na Glagoljici i Grčkom alfabetu, postala je preovladavajuće pismo Slovenskih jezika, od Ruskog, Bugarskog, Beloruskog, Ukrajinskog do Srpskog a koristili su ga i neslovenski narodi pod uticajem SSSR. Sveukupno je kroz istoriju do danas preko 50 jezika koristilo ćirilicu.
Brajovo pismo kao pismo za slepe stvoreno je 1821.g. Lui Braje, takođe slep, ‘izmislio’ je ovo pismo inspirisan tzv ‘noćnim pisanjem’, zasnovanim na tačkama, francuske vojske. Dotadašnji sistem knjiga sa izdignutim slovima na strnicama bio je vrlo nepraktičan a pravog rešenja za pisanje rukom nije ni bilo. ‘Noćno pisanje’ nije bilo dovoljno jednostavno pa je Brajo smislio sopstveni sistem od samo 6 tačaka. Ipak, Brajo nije doživeo put uspeh i opštu prihvaćenost svog pisma koje je prilagođeno za veliki broj jezika.
U novi milenijum čovečanstvo je ušlo sa nekoliko (starih, velikih i malih) alfabeta. Koji od njih će, u digitalnom dobu, opstati a koje će prekriti zaborav zagonetka je na koju će odgovor dati vreme.
Klinasto pismo je najraniji poznati sistem pisanja na svetu. Smatra se da se pojavilo u 34. veku pre nove ere, među Sumercima nastanjenim na teritoriji današnjeg Iraka. Uz veće i manje adaptacije poslužilo je kao sredstvo za zapisivanje brojnih jezika (Akadianskog, Hetitskog, Hurianskog) a bio je ‘temelj’ za Ugaritski i Staro Persijski alfabet. Posle gotovo 3000 godina klinasto pismo je zamenio Armenijski alfabet; smatra se da je nestalo oko 100. godine nove ere.
Staroegipatski hijeroglifi pojavili su se ‘kratko’ posle Sumerskog klinastog pisma, oko 3400 godina pre nove ere. Postojala su, u stvari, dva Staroegipatska pisma: Hieretsko koje se koristilo u religijske svrhe i Demotsko koje služilo za ostale potrebe. Osim što su bili u upotrebi tokom hiljada godina u važnoj starovekovnoj civilizaciji, Staroegipatski hijeroglifi bili su osnov za stvaranje prvog potpunog alfabeta - Proto-Sinajskog.
Proto-Sinajsko pismo je bio prvi rudimentarni alfabet iz koga su se razvila gotovo sva buduća pisma. Pojavilo se u Egiptu i na Sinaju oko 1900 godina pre nove ere i njegovi tragovi se mogu naći u Hebrijskom, runama, Latinici, pismu Čiroki indijanaca, Etiopskom... Fonetsko pismo je direktni naslednik Proto-Sinajskog. Zahvaljujući Feničanima, koji su ga kao trgovci širili Mediteranom, postalo je široko korišćen alfabet za brojne jezike.
Kinesko pismo je najstarije pismo koje je kontinuirano u upotrebi od 2000 godine pre nove ere do danas. Znaci su najpre bili piktografski i predstavljali po jednu reč. Vremenom su, zbog velikog uticaja Kine u Istočnoj Aziji, kineska slova prilagođena za pisanje na Koreanskom i Japanskom. Koreanci i Vijetnamci su kasnije preuzeli drugačije sisteme pisanja, dok kinesko pismo i dalje postoji kad segment pisanog ‘kanji’ Japanskog. U prošlom veku u Kini je, pored tradicionalnog, tokom kampanje opismenjavanja, promovisano i pojednostavljeno pismo nastalo uprošćavanjem pojedinih znakova.
Koren mnogih sistema pisanja Južne Azije je u Brahma pismu koje je nastalo u 5. veku pre nove ere i njime su pisani Prakrit i Sanskrit. Tokom hiljadu godina je Brahmi, čija slova su suglasnici a samoglasnici su dijakritički znaci, bio koren za desetine regionalnih pisama; njegovo širenje potpomognuto je i širenjem Hinduizma i Budizma tako da se danas Brahmi koristi širom Azije.
Arapski alfabet je, po raširenosti, drugi sistem pisanja u svetu, zastupljen u Severnoj Africi, Zapadnoj i Centralnoj Aziji. Ovaj alfabet u kome su takođe sva slova suglasnička, nastao je oko 400. godine nove ere (oko 200 godina pre pojave Islama) ali ga je jačanje i širenje ove religija uzdiglo iz uskih zajednica u kojima je postojao tako da su ga preuzeli i narodi koji ne govore Arapski.
Starogrčko pismo veliki je korak u razvoju alfabeta jer se u njemu prvi put pojavljuju samoglasnici kao posebni znakovi. Ovo pismo postoji od 800 pre nove ere do danas a koristili su ga mnogi narodi. Grčko pismo koje znamo dobilo je svoj konačni oblik tokom uzdizanja Stare Grčke i na njemu je ispisana sva zaostavština ove civilizacija. Starogrčko pismo je koren Latinice i Ćirilice. Latinica je, kao varijanta Starogrčkog pisma, nastala oko 700 godine pre nove ere i brzo se, prateći rast Rimskog carstva i njegova osvajanja, proširila kroz Zapadnu Evropu; zahvaljući širenju Katoličanstva latinica je, u Srednjem veku, ‘osvojila’ Centralnu i Severnu Evropu. I neki od naroda Slovenskog porekla preuzeli su latinicu prihvatanjem Katoličanstva. Evropski kolonizatori proširili su latinicu na Ameriku, Afriku, Aziju i Okeaniju gde je postala pismo i za brojne domorodačke jezike.
U 9. veku braća Ćirilo i Metodija stvorili su dva pisma, Glagoljicu i Ćirilicu, kao pisma Staroslovenske crkve. Ćirilica, temeljena na Glagoljici i Grčkom alfabetu, postala je preovladavajuće pismo Slovenskih jezika, od Ruskog, Bugarskog, Beloruskog, Ukrajinskog do Srpskog a koristili su ga i neslovenski narodi pod uticajem SSSR. Sveukupno je kroz istoriju do danas preko 50 jezika koristilo ćirilicu.
Brajovo pismo kao pismo za slepe stvoreno je 1821.g. Lui Braje, takođe slep, ‘izmislio’ je ovo pismo inspirisan tzv ‘noćnim pisanjem’, zasnovanim na tačkama, francuske vojske. Dotadašnji sistem knjiga sa izdignutim slovima na strnicama bio je vrlo nepraktičan a pravog rešenja za pisanje rukom nije ni bilo. ‘Noćno pisanje’ nije bilo dovoljno jednostavno pa je Brajo smislio sopstveni sistem od samo 6 tačaka. Ipak, Brajo nije doživeo put uspeh i opštu prihvaćenost svog pisma koje je prilagođeno za veliki broj jezika.
U novi milenijum čovečanstvo je ušlo sa nekoliko (starih, velikih i malih) alfabeta. Koji od njih će, u digitalnom dobu, opstati a koje će prekriti zaborav zagonetka je na koju će odgovor dati vreme.
0 komentara:
Постави коментар