STILSKE VARIJACIJE U ŽANRU I VAN NJEGA „Ljudske vibracije, devet priča“ Darko Tuševljaković; izdavač Čarobna knjiga, 2013.

U FOKUSU

            Darko Tuševljaković (1978) pripada novoj generaciji srpskih pisaca čija se pretežna interesovanja kreću u relacijama žanrovske fantastične književnosti. Naravno, ovu odrednicu valja shvatiti krajnje relativno, odnosno pre svega kao tačku polazišta i najširi okvir autorovih interesovanja pošto žanrovsko pripadništvo (naučnoj fantastici, epskoj fantastici ili hororu), čak i na ovim prostorima, prestaje da bude piščev fatalni usud. Žanrovi, pre svih naučna fantastika, decenijama unazad na širokoj svetskoj sceni otvaraju svoje dojučerašnje zabrane uticajima drugih literarnih iskustava, od glavnog književnog toka do bliske žanrovske „sabraće“. Ovo se usmerenje, imenovano kao „slipstrim“, pokazalo kao podsticajno i produktivno donoseći dela nove, drugačije osećajnosti i estetike istovremeno postavljajući i pred autore teže, strožije zahteve.

            Tuševljaković je na literarnu scenu izašao 2002. godine serijom kraćih proza, objavljenih u „papirnoj“ i „elektronskoj“ periodici odnosno zbornicima-antologijama, kojima se otkrivao kao autor višestrukih interesovanja i sposobnosti. Godine 2010. objavljuje prvu knjigu, roman „Senka naše želje“, smešten na prostore grada Pančeva iz bliske prošlosti, u kome se motivi „bildungs romana“ prepliću sa elementima misterije i mračne fantastike. „Senka...“ je pokušaj odstupanja od žanrovskih etalona odnosno njihovog variranja i nadgradnje uz insistiranje na uverljivosti atmosfere obojene melanholičnim tonovima.

REČ KRITIKE

            „Ljudske vibracije, devet priča“ su, kako sam naslov kazuje, zbirka proza, uglavnom kraćih, od kojih su četiri do sada bile neobjavljene a preostale su bile dostupne pažnji čitalaca ali su, u međuvremenu, manje ili više menjane/dorađivane. Neke od priča kreću se u prepoznatljivim prostorima žanrova, od naučne fantastike (naslovna „Ljudske vibracije“) do horora („Razotkrivanje“). U „prelaznih stadijuma“ se, pak, mešaju naučna fantastika i horor („Pali anđeli“, „Pre i posle smrti“), odnosno horor izmešta iz jednoznačnih žanrovskih obrazaca u ambicioznije sadržaje („Hrana za životinje“). Nekoliko priča funkcioniše na temeljima realističko prosedea koji se transformiše/mutira u fantastiku manje ili više logički objašnjenu: ako su u priči „Dok ne dođu šejtani“ crni psi ubice ne samo faktička pojava već i alegorija, u priči „Napolju nema nikoga“ fantastika je proizvod bekstva dečije psihe iz brutalne situacije; „Izgubljene godine“ i „Zemlja snova“ pak variraju probleme životnih ambicija jedinke zatečene u bračnoj ulozi i u njima je iskorak iz realnog znak odmaka/bekstva iz rutine svakodnevnog odnosno njenih zahteva koji brišu individualnost.

            Tuševljaković insistira na međuljudskim relacijama, postupno gradeći tenzije i idući od trivijalnog ka neobičnom, uznemirujućem otkrivanju/pojašnjavanju događaja. Ako se fantastično kanališe u žanrovski prepoznatljive situacije (vampira ili napredne tehnologije) reč je o svežim, dopadljivim varijacijama/pomacima. Kada, pak, autor dozvoljava elementima začudnog da se nesmetano razvijaju (pre svega u priči „Pre i posle smrti“ ili, u manjoj meri u „Hrani za životinje“) rezultati su još intrigantniji i uzbudljiviji.

Rečju, „Ljudske vibracije“ su niz stilskih vežbi u okvirima i izvan žanra kojima se Tuševljaković potvrđuje kao darovit autor velikih potencijala.

            („Dnevnik“, 2014)