U FOKUSU
Dragi Bugarčić (1948), pripovedač je i
romansijer srednje generacije čiji dosadašnji opus čine dve zbirke priča, jedna
dokumentarno-publicistička knjigu i 13 romana. Na početku svog spisateljskog
rada bavio se odrastanjem mladića u imaginarnoj panonskoj varošici Roševo odnosno njihovim odlaskom na
„privremeni rad“ u inostranstvo, uglavnom Austriju
i Nemačku. Prateći mladalačke i zrele godine svojih junaka Bugarčić postupno fokus svojih
interesovanja vraća na ravničarske prostore, prepličući savremena dešavanja i prošlost
da bi se u nekoliko novijih knjiga usredsredio na dešavanja tokom II svetskog rata i posle njega, posebno
na stradanja nemačkog starosedelačkog življa u Vršcu i Vojvodini. Ova je tematika dugo bila nepoznata široj
javnosti, prekrivena velovima službenih tajni i namernog prećutkivanja
činjenica da su „domaći“ Nemci
kolektivno, bez sudskih presuda, proterivani iz svojih domova i slati u logore,
na prinudni rad, mučeni i izgladnjavani do smrti, bez lekarske i druge nužne
pomoći. Retki preživeli uspevali su prebegnu u Austriju i dalje na Zapad
a njihove potresne sudbine potakle su Bugarčića
da se posveti ovim dešavanjima; tako se roman „Gatalica“ (2013) bavi sudbinom Roberta
Hamerštila koji je rodom iz Vršca,
iz koga je preko logora u Plandištu
(Zičidorf) pobegao u Austriju da
bi tamo postao jedan od najcenjenijih savremenih slikara.
Roman „Sporedna ulica“ (2006, 2012) opisuje
streljanje nevinih ljudi, staraca, žena i dece oktobra 1944.g. u tek
oslobođenom Vršcu, kao odmazdu za
ubistvo oficira Crvene armije. Na
njega se nastavlja „Krst na vršačkom
Šinteraju“ (2014, napisan u saradnji sa Nadeždom
Radović) u kome su sabrani novinski tekstovi i polemike povodom inicijative
da se posleratno stratište vršačkih
Nemaca, na stočnom i psećem groblju, dostojno obeleži; drugi deo knjige
čine svedočenja Nemaca logoraša i
prognanika. „Slepi
spomenik“ novo je poglavlje ove tragedije.
REČ KRITIKE
„Slepi spomenik“ u paralelnim
pripovedačkim linijama prati ratne i poratne sudbine Gerharda Šmita, Tereze Veber i, ponajviše, Beatriks Fiksman odnosno njen neuspeli pokušaj da predsednika
opštine ubedi u nužnost podizanja krsta na Šinteraju
te, kao kontrapunkt, napore skulptora Zvonimira
Santrača da izvaja skulpturu znamenitog šahovskog velemajstora Bore Kostića. Beatriks, Gerhard i Tereza
ispovedaju se, odvojeno, u Vršcu i Beču,
novinarki N. R. odnosno uredniku
lokalne vršačke televizije, Branislavu Lazinu.
Težina mučnih sudbina/povesti o detinjim nadanjima i željama prekinutim ratom i
progonstvom, s jedne strane, o ljubavi prema rodnom gradu, želji da se patnja i
mučeništvo ne zaborave, s druge strane, biva poništena ravnodušnošću i kalkulantstvom
lokalnog moćnika koji čuva svoju karijeru i primer je sveprisutnog širomaštva
duhom, nesposobnosti da se izmakne iz ustajale mrtvaje provincijalizma. Otuda i
podnaslov romana „Filosofija nove palanke
ili Nova filosofija palanke“ za kojim sledi novi „Roman o događajima sredinom dvadesetog veka s početka trećeg
milenijuma i u hromom vremenu“.
Ova
gusta, sumorna knjiga u kojoj se neprestano prepliću prošlost i sadašnjost
odnosno glasovi različitih ljudi ispisana je u jednoj rečenici, zagrcnutoj od tenzija
i emocija, koja teče na 130 stranica i čitaocu dozvoljava da, tek ovlaš,
suzdržano, predahne u trenu kada se neka reč apostrofira kao naslov, znamen
koji upozorava na bitnost trenutka ili je prekretnica u poimanju rečenog. Bugarčić uspeva, uprkos zahtevnoj formi,
da održi ritam teksta, ne izgubi na intenzitetu pripovesti i dovede ih do
višeznačnog finala, podigavši tako svoj spomenik u čast nevinih žrtava koje ne
smeju (i neće) biti zaboravljene.
(„Dnevnik“,
2015)
0 komentara:
Постави коментар