Marko
Stojanović
znan je, u
poslednjih par decenija, svim poznavaocima strip (ne)prilika na ovim
prostorima; on je posvećeni, uporni i tvrdoglavi strip
autor, agilni organizator i promoter, najpoznatiji kao ključna figura
stvaralačkog tima strip serijala “Vekovnici”. Stojanović, koji je
serijal preko “staza i bogaza” uveo u drugu deceniju postojanja, sa trenutnim
skorom od 13 albuma, zamislio je “Vekovnike” kao serijal koji će
izlaziti u “Politikinom zabavniku” (nedeljniku koji, činilo se, “sigurno”
objavljuje stripove) i započeo tu avanturu 2007.g. da bi, zbog neprilika
i nerazumevanja, projekat prisilno “premestio” u albumski format uz pojavljivanja
u strip periodici u Srbiji i okolnim državama; tako su “Vekovnici”
(i njihov “spin off” serijal “Beskrvni”) postali samosvojna kategorija
na savremenoj nam strip sceni odnosno ExYu i Balkanski strip
događaj/senzacija. Druga karakteristika serijala je timski crtački rad: Stojanović
je za svaki album angažovao više crtača koju su crtali pojedine segmente priče
čime je oneobičio svaku epizodu drugačijim likovno-estetičkim tonom a šire
gledano predstavio lepezu aktivnih crtača sa ovih prostora. Kako je vreme
proticalo a broj albuma rastao pojavila se potreba i za integralnim izdanjem,
kategorijom koja je u domaćem stripu izuzetno retka za razliku od (belo)svetske
izdavačke prakse da se stare epizode nekog uspešnog serijala štampaju u
luksuznim izdanjima čime se zadovoljava potražnja za rasprodatim albumima a
celokupnom serijalu priznaje status zapaženog dela 9. umetnosti. Dakle, od
2020. godine znatiželjni čitaoci, u tvrdim koricama sa prepoznatljivim logom “Vekovnika”,
mogu čitati “Integrale” koji sadrže po dva albuma ovog serijala. Treći integral sadrži albume ”Duhovi u boci” i “Čudovišta”,
originalno objavljene 2012. i 2013. godine i koje nastavljaju priču smeštenu
u realnost alternativne Evrope XVIII veka u kojoj, u
“civilizovanom” delu, caruju vampiri dok u “divljim” delovima žive i druga
bizarna bića iz legendi i mitova. Na toj jarkoj i zavodljivoj sceni sreću se
dva junaka: vampir Čen koji je u sukobu sa svojom sabraćom i prgavi,
besmrtni Kraljević Marko koji već 400 godina vodi svoje ratove. Mada su
im koreni slični ova dvojica su krajnje suprotnosti: vampiri su koliko-toliko
kultivisani (ali zbog toga nisu ništa manje krvoločni i zli) dok je Marko
varvarin koji se ne može kontrolisati. Prijateljstvo Čena i Marka razvija
se kroz ispomaganje, zadirkivanja i povremene sukobe. Oni, posle svakovrsnih
peripetija, dobijaju mapu (predstojeće apokalipse) koje, po svaku cenu, žele da
se dokopaju predstavnici raznorodnih verzija/doživljaja sveta, od animalnog
misticizma do vanvremene ezoterije i religijskog fanatizma (psoglavci, živa
vatra, elitne ubice vampiri, tajanstveni krstaši vere). U “Duhovima u boci” Marko
i Čen plove prema severnom polu koji je odredište mape nesvesni sukoba među
mitskim žiteljima okeana; kroz priču Dukljana, cara vodenjaka, saznajemo
za fantastičnu avanturu Marka, Relje i Miloša u začaranoj šumi usred
srednjevekovne Srbije. Dukljan se odriče osvete pa Marko i Čen nastavljaju
plovidbu prema severnom polu dok, u epizodi “Čudovišta”, led ne okuje
brod na kome su, pored posade, misionari i avanturistkinja ledi Aleksandra
kao i, na santi pronađeni, brodolomnik za koga se ispostavlja da je doktor Viktor
Frankenštajn! Njegova priča, o potrazi za čudovištem koje je napravio,
prepliće se sa pokušajima da se otme mapa i spreči da ona bude ostavljana na
označenom mestu. Posle napada grupe Eskima i ubistva dr. Franknštajna,
Marko pokušava da otkrije ko je ubica (Čen je teško bolestan).
Prekasno će saznati da misionari nisu ono za šta se predstavljaju ali i otkriti
da je ledi Aleksandra u stvari Alea, amazonska ratnica i strastvena
žena. U neverovatnom finalu, u večitom se ledu otvara džinovsko oko a Frankenštajnovo
čudovište se bori sa ubicom svog tvorca. Led puca, mapa nestaje ali avanturama
tu nije kraj…
Stojanović se nadahnuto
poigrava narodnim predanjima i fantazijskim žanrovima (epska fantastika,
horor), uz dobrodošlu dozu istoriografske mistifikacije i pozivanja na
popularnu kulturu XX veka. U opšti smer pripovedanja on unesi i događaje
iz prošlosti junaka čime njihove pojave dobijaju na punoći kao i, u kratkim pričicama
na kraju albuma, dodatna pojašnjenja pojave nekih likova. Složenost čitavog epa
(ili sage) potenciran je različitim crtačkim manirima (Bora Grbić, Marko
Nikolić, Nikola Matković, Dalibor Talajić, Nebojša Pejić, Mijat Mijatović, Goran Sudžuka) i kolorističkim
paletama (Vladimir Aleksić, Ozren Miždalo, Vladimir Popov, Mijat Mijatović);
utisak je zaokružen i nadahnutim, analitičkim esejima iz pera Miodraga
Danilovića.
Rečju, i ovim albumom potvrđuje se (sada
već sa decenijske distance) da su “Vekovnici” ambiciozno, valjano osmišljeno
i nadahnuto realizovano delo 9. umetnosti kome svakako treba posvetiti dužnu
pažnju.
(“Dnevnik”, 2023.)
0 komentara:
Постави коментар